Category Archives: Aldehydy i ketony
Ketony
Ketony należą do związków organicznych, posiadających w swej budowie grupę ketonową =CO. Ketony należą do związków szczególnie szeroko rozpowszechnionych w przyrodzie. Mają również ogromny udział w produkcji chemicznej.
Właściwości ketonów
Grupa ketonowa, czyli grupa karbonylowa związana z dwoma atomami węgla, jest grupą płaską o spolaryzowanym wiązaniu podwójnym pomiędzy jej atomem węgla i tlenu. Na skutek polaryzacji wiązania zwiększa się polarność cząsteczek ketonów w stosunku do ich węglowodorowych odpowiedników. Wraz z polarnością podwyższa się również temperatura wrzenia ketonów względem cząsteczek alkanów o tej samej masie cząsteczkowej, przez co związki te nie występują w normalnych warunkach jako gazy. Wszystkie ketony występują w tych warunkach w stanie ciekłym.
Inną konsekwencją polarności grupy ketonowej jest dobra rozpuszczalność cząsteczek o krótkich łańcuchach węglowych, dla przykładu aceton (propanon) rozpuszcza się w wodzie bez ograniczeń. W miarę wzrostu łańcucha węglowego, który ma charakter niepolarny, rozpuszczalność aldehydów szybko maleje.
Aldehydy
Aldehydy należą do związków organicznych, które w swej budowie posiadają grupę aldehydową –CHO. Aldehydy należą do najpowszechniej występujących w przyrodzie związków organicznych, równie często wykorzystywanych w przemyśle chemicznym. Jako przykład może posłużyć formaldehyd (metanal wg IUPAC), szeroko wykorzystywany do produkcji materiałów budowlanych i wykończeniowych.
Właściwości aldehydów
Ciekawostka
Aldehyd octowy (etanal wg IUPAC), CH3CHO, odpowiedzialny jest za objawy zatrucia alkoholem etylowym. Powstaje w wątrobie jako produkt pośredni pomiędzy alkoholem etylowym, a kwasem octowym, zatruwając organizm do czasu zakończenia przemiany. Kac leczą środki przyśpieszające przeminę aldehydu w organizmie człowieka, np. N-acetylocysteina.
Aldehydy należą do związków odbieranych przez człowieka jako zapachowe, wiele jednak z tych związków kwalifikuje się jako związki toksyczne. Można zauważyć pewną regułę, wg której im krótszy jest łańcuch węglowy aldehydów, tym związek jest bardziej toksyczny i mniej przyjemny.
Grupa aldehydowa, tak jak i grupa karbonylowa, jest grupą płaską, a co istotne, podwójne wiązanie pomiędzy jej atomem węgla i tlenu jest spolaryzowane. Na skutek polaryzacji wiązania zwiększa się polarność całych cząsteczek aldehydów, a wraz z nią i temperatura wrzenia aldehydów względem cząsteczek alkanów o tej samej masie cząsteczkowej. W warunkach normalnych jedynie metanal jest gazem (temperatura wrzenia tw = -21°C).
Inną konsekwencją polarności grupy aldehydowej jest dobra rozpuszczalność cząsteczek o krótkich łańcuchach węglowych, dla przykładu aldehyd octowy (etanal) rozpuszcza się w wodzie bez ograniczeń. W miarę wzrostu łańcucha węglowego, który ma charakter niepolarny, rozpuszczalność aldehydów szybko maleje.