Złoto

10 sierpnia 2012   Chemia nieorganiczna i ogólna, miedziowce, Pierwiastki, Układ okresowy pierwiastków

Ceniony na całym niemal świecie pierwiastek. Upragniony wśród elit i zwykłych obywateli. Używany jako surowiec do produkcji biżuterii i zdobień, oraz jako lokata kapitału.

Grupa układu okresowego
11 (IB)
Okres
6

blok d

l.z.i. – 34(1)

Au

złoto
łac. aurum

MA = 196,96654 u
Z = 79
A =

t.t. = 1064,2 °C
t.w. = 2800 °C
p.a. = 144 pm
    metaliczny
d – 19,30 g/cm³

st.u.: -I, +I, +III, +V
T1/2 = 4,2 ⋅ 1010 lat

metal przejściowy
amfoteryczny charakter tlenków

l.z.i – liczba znanych izotopów (trwałych)
t.t. – temperatura topnienia
t.w. – temperatura wrzenia
p.a. – promień atomu
d – gęstość
MA – względna masa atomowa
Z – liczba atomowa
A – liczba masowa
st.u. – stopnień utlenienia
T1/2 – okres półtrwania

Złoto nie jest cenne ze względu na swój wygląd w czystej postaci. Podobnie pięknych metali i jeszcze piękniejszych minerałów można znaleźć wiele. Jednak złoto jest rzadkie. Rzadkie, nie ulegające rdzewieniu i śniedzeniu. A więc pozostające w formie, w którą ubrała go Matka Natura lub sprawne ręce człowieka.

Pochodzenie

Złoto jest metalem, które mimo swojej rzadkości, często można znaleźć w czystej postaci – złoto rodzime. Wydobywane jest na całym świecie z głębokich pokładów. W mniejszych ilościach, jak to ilustrują filmy o Dzikim Zachodzie, bywa wypłukiwane z osadów rzecznych i strumieni.

Najbardziej znane, eksploatowane złoża złota istnieją w Kalifornii w Stanach Zjednoczonych. Do nieco mniej znanych należą złoża znajdujące się w Afryce Południowej, w prowincji Transval, w Klondike w Kanadzie, na Alasce, w Australii i na Uralu.

W Polsce złoto wydobywano w Złotym Stoku i Tatrach.

Równocześnie z wydobyciem złota rodzimego, kruszec ten uzyskuje się jako produkt uboczny obróbki rud miedzi czy ołowiu.

Złoto

  • Barwa: jasnożółta do mosiężnozłotej
  • Połysk: metaliczny
  • Rysa: żółta
  • Grupa: pierwiastki rodzime
  • Układ krystalograficzny: regularny
  • Postać: ziarna, regularne kryształy są rzadkie
  • Symbol chemiczny: Au
  • Twardość: 2,5 – 3
  • Gęstość: 19,3; w stopie z innymi metalami 15,5
  • Łupliwość: brak
  • Przełam: haczykowaty
  • Fluorescencja: brak

Właściwości złota

Złoto jest świetnym przewodnikiem elektryczności i ciepła. Jest odporne na korozję i nierozpuszczalne w kwasach, poza wodą królewską, czyli mieszaniną kwasu azotowego i solnego. Ulega rozpuszczeniu w rtęci, należy więc uważać, aby złota biżuteria nie miała z nią kontaktu.

Podobnie jak srebro, złoto jest pierwiastkiem miękkim, jednak prawie dwa razy cięższym (gęstość wynosi 19,3 g/cm3). Jest kowalne i ciągliwe, dzięki czemu można je łatwo formować.

Złoto rodzime, nie połączone z innymi pierwiastkami, najczęściej występuje w postaci ziarnistych i drzewiastych skupień. Bardzo często występuje łącznie z srebrem – domieszka srebra może wynosić od 2 do 20 %. Rzadziej zawiera domieszki platyny i miedzi.

Zastosowanie złota

  • złota biżuteria – od łańcuszków, poprzez kolczyki, a skończywszy na spinkach do mankietów
  • zdobienia, np. rzeźby, powierzchnie płaskorzeźb, oprawy książek
  • lokata kapitału (sztabki) i metal monetarny
  • cele tezauryzacyjne
  • produkcja stopów szlachetnych
  • protetyka dentystyczna
  • aparatura chemiczna
  • elektronika

Srebrna, złota lub platynowa biżuteria, to najcenniejsze formy wychodzące spod ręki jubilera.

, , ,